හැම තැනම යාළුවෝ, මිත්‍රයෝ හිතවතුන්. පාසලද , රැකියාවද , මග තොටේද එහෙම නැත්නම් ෆේස්බුක් එකේ හරි වට්ස්ඇප්/සිග්නල් ගෲප් එකක වෙන්නත් පුළුවන්. මේ කොතැන වුනත් අපට විවිධ ආකාරයේ මිතුරන් හමුවෙනවා. මේ විවිධ ආකාරය කිව්වම පැති ගණනාවක් දකින්න පුළුවන්. නමුත් මම අද මේ ලිපිය තුල කතා කරන්න උත්සාහ කරන්නේ සමාජය තුල ඔවුන් සම්බන්ධ වන විදිය අනුව ආකාර දෙකක් හඳුනගන්න පුළුවන්. ඒ සමහරු දැන ගන්න කැමතියි, තමන්ගේ මතය වගේම අනෙක් මතයත් ගරු කරනවා. ඒ අතරේ සමහර “තමන්ගේ එකම තමයි” හරි වෙන අය වැරදියි වගේ මතයක ඉන්නවා. අද කතා කරන්න හදන්නේ මෙන්න මේ වෙනස ඇති කරන විවෘත , හෝ සංවෘත මානසිකත්වය ගැන එහෙම නැත්නම් තේරෙන බාසාවෙන්ම කිව්වොත් open-mindedness ද closed-mindedness ද කියන එක.
දැන් මේක දැන ගත්තම තියෙන වාසි මොනවද? එකක්, තමන් මොන විදියට මානසිකත්වයක ඉන්නේ කියල වටහා ගන්න පුළුවන් නම් , තමන්ගේ අඩුපාඩුවක් ඇත්නම් හදා ගන්නත්, තමන්ගේ හිතුවිලි රටාව තුල යහපත් මට්ටමක ඉන්නවා නම් එය වැඩි දියුණු කරගන්නත් මේ ඔස්සේ ඔබට අපට පුළුවන්. ඒවගේම ඔබත් එක්ක කතා බහ කරන, සාකච්ඡා කරන මිතුරා , නැත්නම් රැකියාවේ සාමාජිකයා මොන ආකාරයට හිතන කෙනෙක් කියන දේ ගැන අදහසක් ඇත්නම් මතුවන ගැටළු අඩු කරගන්නත් හැකියාවක් ලැබේවි.
හරි දැන් බලමු මේ open/close කතාවේ ඔබ , මම කොතැනද කියලා.
මුලින්ම බලමු අප සංවෘතව හිතන අයෙක් closed-mindedness, ඔහු හෝ ඇය සමාජය තුල හැසිරෙන ආකාරය. මේ අය තමන් පිළිගන්නා අදහස,මතය , පිළිගැනීම අභියෝගයකට ලක්වෙනවාට කැමති නැහැ. එය වැරදි හෝ එහි වෙනත් පැත්තක් ඇති බව පිළිගන්න කැමති නැහැ. තමන්ගේ පිළිගැනීමේ “වැරැද්දක්” තිබෙන බව අනෙක් අය කිව්වොත් අමනාප වෙනවා, සමහර විට ආවේගශීලී වෙනවා. තමන්ගේ අදහස “වැරදි” යැයි අනෙක් කෙනා කියන්න හේතුව හොයන්නවත් මේ අය උත්සාහ කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසාම නිතරම උත්සාහ කරන්නේ “තමන් නිවැරදි”යි කියන මතය ඇති කරන්න. ඒ නිසාම තමන්ගේ මතය අභියෝගයට ලක්වන ප්‍රශ්න අහන්නට අවස්ථාවක් දෙන්නට මේ අය අකමැතියි. මොකද තමන්ම තමයි නිවැරදි කියල හිතන්නේ.
ඒ වගේමයි මේ අය අනෙක් අයට කතා කරන්න නොදී , තමන්ගේ අදහසට බලෙන් ඇතුළු කරන්න උත්සාහ කරනවා. මේ හේතුවෙන්ම වැසුනු මානසිකත්වයක් ඇති පුද්ගලයාට අළුතින් යමක් දැන ගන්නට ඇති අවස්ථාව සීමාවෙනවා.
මේ තත්ත්වය යටතේ ඔහු හෝ ඇය යම් මතයක් පිළිබඳව දකින්නේ එක් දිසාවක් පමණයි, එක් අදහසක් පමණයි. මොකද අනෙක් මතය හිතන්න වත් ඒ අය පෙළඹෙන්නේ නැහැ. දැන් යම් හේතුවක් නිසා ඒ අදහසේ වැරැද්දක් වුනා කියමු. ඒ වැරැද්ද “තමන්ගේ නොව” අනෙක් අයගේ වැරැද්දක් විදියට පෙන්වල හිත හදා ගන්න මේ ක්ලොස් මයින්ඩඩ් මිතුරන් උත්සාහ කරනවා.
එතකොට විවෘතව හිතන අයෙක් ගේ හැසිරීම මොනවගේද කියලා දැන් බලමු. open-mindedness අය තමන් පිළිගන්නා මතය , විශ්වාසය හෝ පිළිගැනීම පිළිබඳ පිරිසට ඉදිරිපත් කරන්නේම මොනවද ඔබේ අදහස් වැනි තැනක සිට. ඒ කියන්නේ මේ අය තමන්ගේ මතයට එකඟ නොවීම් වීමේදී අමනාප හෝ ආවේගශීලී වනවාට වඩා, ඒ එකඟ නොවීමට හේතුව කුමක්විය හැකිදැයි හොයාන්නට පෙළඹෙනවා. අනෙකාගේ අදහසත් සළකා බලන්නට අවස්ථාවක් දෙනවා.
ඒ නිසාම තමන්ගේ මතය පිළිබඳව ප්‍රශ්න අහන්නට අවස්ථාවක් ලබා දෙන්නේ තම මතයේ වැරැද්දක් ඇත්නම් එය නිවැරදි කරගැනීමේ අරමුණින්. ඒ නිසාම මේ අය කතා බහකදි උත්සාහ කරනවා අනෙකාගෙන් යමක් අරගන්න, ඉගෙන ගන්න. තමන්ගේ අදහස හරිද වැරදිද කියල හිතල බලන්න. මේ උත්සාහය නිසා විවෘත මානසිකත්වය ඇති පුද්ගලයා හැම විටම අළුතින් ඉගෙන ගන්නට අවස්ථාවක් ලැබෙනවා. දැනුවත් වෙනවා. එයින් සතුටු වෙනවා. ප්‍රතිපලය වන්නේ යම් තීරණයක් , අදහස් පිළිබඳ විවිධ පැති වලින් හිතන්නට , වටහා ගන්නටත් ඒ ඔස්සේ නිවැරදි දෙය හඳුනාගන්නට සහ විශේෂයෙන්ම පිළිගන්නටත් හැකියාව ලබනවා. යම් හේතුවකින් තීරණයේ හෝ අදහසේ වැරැද්දක් ඇතිවුනොත් ඒ වැරදීමට හේතුව හොයා ගන්නට පෙළඹෙනවා. අනෙක් අයගේ අදහස් ලබා ගන්නවා.
ඔබ , මම කොතැනද?
දැන් මේ ටික කියාගෙන යත්දිම ඔබ කුමන කාණ්ඩයට අයත්ද කියන එකත් ඔබේ මිතුරා කිනම් විදියට හිතන කෙනෙක්ද කියන එකත් ගැන යම් අ‍වබෝධයක් ඇති වෙන්න ඇති. දැන් මේ දෙනෙක් වඩාත් වාසිදායක , සාර්ථක තත්ත්වය වෙන්නේ කුමක්ද කියල ඇහැව්වොත් එහි වැඩි වාසිය තිබෙන්නේ Open minded කියන තත්ත්වයට. ඒ අය දැනුවත් බවින් , අත්දැකීම් වලින් බහුල වෙනවා ,තීරණ ගැනීමේදී වඩාත් සාර්ථක තීරණ ගන්නට පෙළඹෙනවා. පොදුවේ ගත්තම හැම අතකින්ම සාර්ථකත්වයක් ලැබීමට අවස්ථාවක් ලබනවා. එය පාසල, රැකියාව හෝ විවාහය පවුල තුල වුනත් වෙන්න පුළුවන්.
වෙනස් වෙන්න පුළුවන්ද?
ඉතින් ඔබ හඳුනාගත්තා නම් තමන් closed-mindedness ලෙසින් හිතන කෙනෙක් කියලා, ඔබට පුළුවන්ද open minded තත්ත්වයට පත්වෙන්න. ඔව්, ඔබට පුළුවන් , ඒ සඳහා කරන්න ඕන දේ ඔබේ හිතුවිලි රටාව හඳුනාගෙන , හැකිතරම් ඔබ එකඟනොවන මාතෘකා සාකච්ඡා සමඟ එකතු වෙමින් අනෙක් අයගේ මත පිළිබඳව හිතා බලමින් , ඔබේ හිතට එන අදහස් open minded අයෙක් ගේ හිතුවිලි හැසිරෙන ආකාරයට පත්කරගන්නට උත්සාහ කරන එක. මෙය පුහුණවක්, කාළයක් යාවි, ඒ අතරේ තමන් ගේ සිදුවන සංවර්ධනය වගේම තවමත් තමන් තුල නිතැනින් මතුවන closed-mindedness සංකල්ප ගැන ඔබටම තේරුම් ගන්න වේවි. මේ උත්සාහ ටික කළක් කළොත් ඔබටත් පුළුවන් open-minded විදියට ලෝකය දකින්න. එතැනදි දැනුම වගේම පුළුල් සමාජ අත්දැකීම් ලබා තිබීමත් ඒ කටයුත්තට පහසුකරගන්නට උදව් වෙනවා.
එසේනම් දැන් ඔබේ අවස්ථාව, ඊට ඉඩ සලසා දී අදට මේ කතාව නිමා කරනවා.
තවත් කියවන්න
Lear, J. (1999). Open Minded. Amsterdam University Press.
Authentic Happiness. (2021). University of Pennsylvania. https://www.authentichappiness.sas.upenn.edu/.../open...
